Ký sinh trùng sốt rét Plasmodium Falciparum

Tìm hiểu về ký sinh trùng sốt rét

Ký sinh trùng sốt rét hay còn được gọi theo tên khoa học là Plasmodium – là một chi của ký sinh trùng đơn bào và thuốc lớp bào tử, chúng bắt buộc phải sống ký sinh trên người các loại động vật để có thể tồn tại và phát triển. Thông thường chúng ưa những nơi ẩm thấp, có nhiều loài động vật sinh sống như nương rẫy, rừng rậm. Những nơi đó ít người qua lại, ít bị xâm phạm bởi các loại hóa chất diệt côn trùng từ con người, trở thành điều kiện sống hết sức phù hợp với Plasmodium.

Ngoài việc tồn tại trên cơ thể động vật thì chúng có thể được nuôi cấy trong phòng thí nghiệm. Khi vào cơ thể con người chúng sẽ biến thành một loại đơn bào, trụ ngự trong gan và hồng cầu. Từ đây chúng bắt đầu quá trình ủ bệnh từ 9 – 12 ngày, sau khoảng thời gian này người bệnh sẽ bắt đầu có những triệu chứng lâm sàng trước khi bước vào giai đoạn nguy hiểm.

Plasmodium cũng giống với những loại ký sinh khác, có đặc điểm sinh thái riêng. Chúng phân bố khắp các châu lục và sinh sống ở những nơi khó nhìn được bằng mắt thường và phát triển cực kì mạnh mẽ. Nhờ sự phát triển này mà plasmodium có nhiều chủng loại khác nhau, hình thái, đặc điểm cũng khác đi đôi chút:

• Plasmodium falciparum: Gặp nhiều ở vùng nhiệt đới có khí hậu nóng ẩm, mưa nhiều, nhiệt độ trung bình năm tương đối cao. Loại ký sinh trùng sốt rét này hay gặp ở châu Á (đặc biệt là vùng Đông Nam Á), châu Phi, châu Mỹ La Tinh và ít gặp hơn ở châu Âu. Hiếm gặp P.falciparum ở nơi có bình độ cao.
• Plasmodium vivax: Gặp nhiều ở châu Âu, còn châu Á và châu Phi chỉ gặp nhiều ở một số nơi.
• Plasmodium malariae: Xuất hiện nhiều ở châu Âu, châu Phi, ít hơn ở châu Mỹ, còn châu Á rất hiếm gặp

Khi vào cơ thể con người loài ký sinh này sẽ biển đổi để có thể thích ứng với điều kiện sống mới. Cơ thể những ai yếu ớt lại là mãnh đất màu mỡ khiến loại ký sinh này phát triển tốt và mạnh mẽ hơn trước rất nhiều:

• Giai đoạn sinh sản và phát triển vô tính trong cơ thể người.
• Giai đoạn sinh sản hữu tính ở muỗi Anopheles truyền bệnh.(trong đó người là vật chủ phụ, muỗi là vật chủ chính, chúng chỉ có thể tồn tại khi có sự xuất hiện của 2 vật chủ này)

Triệu chứng của sốt rét

Triệu chừng sốt rét còn tùy vào thời gian ủ bệnh và biến thể của ký sinh trùng đang xuất hiện trong cơ thể chúng ta. Thong thường các bệnh nhân sốt rét sẽ trải qua 3 giai đoạn là  rét run, sốt nóng, và toát mồ hôi, các cơn sốt khiến cơ thể người bệnh kiệt sức, mệt lã người. Ngoài ra với một sốt biến thể khác thì người bệnh sẽ cảm thấy mệt mỏi, nhức đầu, chóng mặt, ngáp vặt, nhiệt độ cơ thể thay đổi, lúc nóng lúc lạnh thấy thường.

Sốt rét lâm sàng phải đủ 4 yếu tố sau: có đầy đủ triệu chứng của cơn sốt rét điển hình, hoặc có triệu chứng của cơn sốt rét không điển hình, sốt cao liên tục. Một số trường hợp khác sốt không rõ nguyên nhân kèm theo lạnh run, sốt liên tục 3 ngày không thuyên giảm. Người bệnh đã từng di chuyển qua khu vực dịch bệnh sốt rét trong vòng 1 ngày hoặc có tiếp xúc, sống chung với người nhiễm bệnh sốt rét.

Sốt rét chưa biến chứng – sốt rét thể thông thường: trường hợp này người mắc bệnh không có xuất hiện các triệu chứng đe dọa tính mạng. Người bệnh chưa gặp phải những biến đổi quá nhiều trong cơ thể, cơn sốt không cao, không quá mệt mỏi, không có những triệu chứng rõ nét. Việc phát hiện để chữa trị phải qua việc xét nghiệm dịch tế và sự quan sát của bác sĩ trong nhiều ngày.

Sốt rét biến chứng- sốt rét ác tính: trong trường hợp này, người mắc bệnh sốt rét sẽ xuất hiện biến chứng đe dọa tới tính mạng. Triệu chứng nổi bật dễ nhận biết nhất là rối loạn ý thức, đau nhức đầu dữ dội, tiêu chảy, buồn nôn, sốt cao liên tục rơi vào trạng thái mê sảng. Ở mức độ này bệnh nhân rất cần được điều trị ngay lập tức trước khi tình huống xảy ra xấu hơn.

Người mắc phải các triệu chứng sốt rét thường sẽ cảm thấy lạnh run người, dù cơ thể tăng nhiệt độ. Nếu người nhà kịp thời phát hiện nên cho người bệnh uống nước ấm hoặc nước chanh để lấy lại tinh thần, đỡ họ đến khu vực thoáng mát, lau người bằng khăn bông ấm, thường xuyên kiểm tra nhiệt độ cơ thể người bệnh. Song song đó có thể dùng các liều thuốc hạ sốt, nếu nhiệt độ tăng không có xu hướng giảm thì phải đưa bệnh nhân đến gặp bác sĩ càng sớm càng tốt.

Một số câu hỏi khác

Bệnh sốt rét có lây không?

Đây là câu hỏi được nhiều bạn đọc quan tâm nhiều nhất đối với bệnh sốt rét. Thực tế căn bệnh có thể lây truyền qua đường máu, vì máu là nơi ký sinh chủ yếu của loài ký sinh trùng plasmodium falciparum. Chúng sẽ có thể lây nhiễm qua những phương thức như sau:

• Do muỗi truyền: trong cơ thể muỗi có sẵn ký sinh truyền sang người
• Do truyền máu có nhiễm ký sinh trùng sốt rét.
• Do mẹ truyền sang con qua nhau thai bị tổn thương: trường hợp này rất hiếm gặp phải
• Do tiêm chích: đây là lý do vì sao sau mỗi lần tiêm phòng y bác sĩ phải khử trùng hoặc thay đổi kim tiêm mới.

Bệnh sốt rét có nguy hiểm đến tính mạng không?

Bệnh sốt rét nếu được phát hiện và điều trị kịp thời thì người bệnh sẽ nhanh chóng hồi phục lại sức khỏe. Nhưng sốt rét trong thời gian dài, tự điều trị hoặc không tuân thủ theo các qui định của bác sĩ về quá trình chữa bệnh thì nhiều khả năng sẽ ảnh hưởng đến tính mạng. Sốt trên 39 độ C đã là một vấn đề khiến não bộ của bạn kém tỉnh tảo, mệt mỏi, chóng mặt.

Sốt rét lại là một hiện tượng sốt nặng nề hơn, cơ thể như đang ở giữa hai tầng băng lạnh và nóng. Lúc rất lạnh lúc lại nóng toát mồi hôi, nhiệt độ cơ thể biến đổi liên tục ảnh hưởng trực tiếp đến hoạt động điều khiển của não bộ. Đến một đỉnh điểm nào đó sẽ làm rối loạn các chức năng trong cơ thể và dẫn đến tử vọng bởi những hệ lụy mà sốt rét đã để lại nếu không được chữa trị kịp thời.

Đối tượng dễ mắc phải bệnh sốt rét

Tất cả mọi người đều là những đối tượng có thể nhiễm bệnh sốt rét nếu bạn dính phải ký sinh trùng plasmodium falciparum. Những loại ký sinh trùng này cũng có đặc điểm sinh thái riêng chúng thường sẽ ở những nơi như rừng rậm ẩm thấp, nương rẫy,…Vì vậy có thể nói rằng những người sinh sống ở rừng hay làm việc ở nương rẫy sẽ là những đối tượng dễ dàng nhiễm bệnh sốt rét.

Ngoài ra, người di cư từ vùng bệnh sốt rét cũng có thể bị nhiễm bệnh, người có sức khỏe yếu ớt sự chống chịu với vi rút thấp hơn người bình thường. Ở thời đại ngày nay, bệnh sốt rét không còn xuất hiện nhiều như ngày trước vì giờ đây, chúng ta biết cách phòng tránh và thường xuyên tiêm phòng. Nhưng ở những thời gian trước sốt rét là một dịch bệnh mà con người rất lo sợ, nhất là với các chiến sĩ đang chấp hành nhiêm vụ. Ở nơi đó điều kiện chữa bệnh không tốt, không có ai bên cạnh chăm sóc vì vậy mà bệnh tình nặng hơn và khó tránh khỏi nguy hiểm đến tình mạng.

Bệnh sốt rét có thể điều trị tại nhà không?

Lời khuyên chân thành dành cho các bạn khi gia đình có người đang có triệu chứng của bệnh sốt rét là nên mau chóng đến gặp bác sĩ điều trị. Căn bản bạn không phải người có chuyên môn, bạn không nắm rõ được nguồn lây bệnh sốt rét, bạn không có khả năng chữa trị cho người nhà của mình và hơn thế nữa là bạn có nguy cơ bị nhiễm bệnh vì sống trong khu vực với người bệnh.

Đến bệnh viên sẽ là một nơi phù hợp để người bệnh nghĩ ngơi và tiếp nhận điều trị của các y bác sĩ. Họ sẽ giúp người bệnh mau chóng hồi phục sức khỏe và đưa ra nhiều lời khuyên giúp người tránh được việc bị lây nhiễm bệnh sốt rét. Vì thế khi bạn hay bất kỳ ai đang có những triệu chứng nhiễm bệnh thì nên đến gặp bác sĩ để chữa trị kịp thời.

Cách phòng tránh bệnh sốt rét

Để hạn chế việc nhiễm bệnh sốt rét, chúng ta nên thường dọn dẹp, kỹ cọ khu vực sống. Nhất là những gia đình sống gần sông, suối, ao bể,…nơi có nhiều ao từ nước đọng sẽ là môi trường sống hoàn hảo cho muỗi – vật chủ chính giúp ký sinh trùng bệnh sốt rét tồn tại. Đối với những người làm việc ở nương rẫy thường xuyên phải mặc đồ bảo hộ, thậm chí là bôi thuốc tránh muỗi đốt.

Việc tiêm phòng sốt rét cũng là một phương thức giúp chúng ta phòng bệnh. Các loại vacxin bây giờ phát triển rất tốt, phát huy công hiệu khi đưa vào cơ thể con người. Những đối tượng đã từng đi qua vùng bệnh sốt rét phải tự đến các cơ sở y tế gần nhất để kiểm tra sức khỏe trong vòng 14 ngày tránh tình trạng lây bệnh cho những người xung quanh. Tuy y học hiện đại rất phát triển có đầy đủ phương pháp và cơ sở để điều trị bệnh sốt rét nhưng chúng ta vẫn nên tự bảo vệ sức khỏe của chính mình. Vì phòng bệnh vẫn hơn chữa bệnh!